همانطور که جرایم علیه وضعیت جسمانی اشخاص سبب واکنش مجنیعلیه( کسی که مورد ستم و جنایت واقع شده) و جامعه در برابر مجرم میشوند ، جرایم علیه اشخاص و شرافت افراد هم همینطور است ، زیرا این جرایم چنان آسیب روحی و روانی را در پی دارد که مداوا و درمان آن بسیار سخت تر و دشوارتر از صدمات و ضررهای مالی و جسمی است .
کاری اعم از قول، اشاره یا عمل که متضمن اسناد و اخبار نبوده و به نحوی از انحاء در حیقیت متضرر از این جرم نوعی وهن وارد کند. (مستفاد از ماده ۲۷۲ جزای قدیم با رعایت تقابل آن با مواد قبلی که راجع به افتراء است). افتراء متضمن اسناد Imputation است و حال این که توهین غالبا با الفاظ فحش و تحقیر محقق می شود و اشاره و یا عمل موهن هم قائم مقام همین الفاظ می باشند. ممکن است در جرم توهین مجرم از طرف منجی علیه تحریک شده باشد در این صورت مجازات خفیف خواهد شد. بنابراین در توهین:
اولا: الفاظ (یا اشاره یا عملی) که به حیثیت طرف لطمه وارد کند به کار می رود. بعضی الفاظ ذاتا توهین آمیز نیستند ولی طرز تلفظ موهن است.
ثانیا: با ملاحظه ی شخصیت طرف باید توهین آمیز بودن لفظ محرز شود. این عنصر در متن قانون نیامده است.
ثالثا: قصد توهین وجود داشته باشد. مثلا «مال خری» اصطلاحا در فرهنگ ایرانی به معنای خرید و فروش اموال مسروقه و امری غیرقانونی است. تصور کنید اگر شخصی معنای بد این عبارت را نداند و یک تاجر را «مال خر» بخواند قصد توهین وجود ندارد.
عنوان هتک حرمت اعم از افتراء و توهین است. در مورد توهین به مامور دولت احراز دو امر ذیل هم لازم است:
اول: استخدام مامور: مامور باید استخدام رسمی دولت باشد. هر مامور و کارمند قراردادی ای نمی تواند به این ماده متوسل شود.
شخص بازنشسته هم هرچند بلند مرتبه باشد مامور دولت نیست.
دوم: وقوع توهین در حال انجام وظیفه و یا به سبب انجام وظیفه باشد. بنابراین فرضا اگر توهین در عالم همسایگی رخ دهد مصداقش توهین به مامور دولت نیست.
قوانین مربوط به توهین و اهانت در فصل ۲۷ کتاب قانون مجازات اسلامی
ماده ی ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی: هرکس به وسیله ی اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله ی درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله ی دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آن ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود و نتواند صحت آن را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آن ها ، حسب مورد، محکوم خواهد شد.
تبصره: در مواردی که نشر آن امر اشاعه ی فحشا محسوب گردد، هرچند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید، مرتکب، به مجازات مذکور خواهد شد.
ماده ی ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی: هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله ی نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را بر خلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی، تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، اعم از این که از طریق مزبور به نحوی از انحاء، ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه، علاوه بر اعاده ی حیثیت، در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم شود.
ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی: هرکس عالماً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می گردد، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به اوست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گرد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص مرتکب از حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.
ماده ۷۰۰ قانون مجازات اسلامی: هرکس با نظم یا نثر یا به صورت کتبی یا شفاهی کسی را هجو کند یا هجویه را منتشر نماید به حبس از یک تا شش ماه محکوم می شود.
