در تعریف جرح گفته اند: جرح صدمه ای است که موجب ضایعه عضوی نسجی یا بافی در بدن گردد و با استفاده از وسایل فیزیکی شیمیایی یا مکانیکی به وجود می آید. بنابراین ضرب بدون زخم و خونریزی است و جرح همراه آن می باشد.
برای عمدی محسوب شدن جرم مرتکب باید هم عمد در فعل و هم قصد نتیجه را داشته باشد و با فقدان هر یک از این دو جرم ارتکابی عمدی محسوب نخواهد شد.
جهت تحقق این جرم باید توجه نمود که
اولا مجنی علیه باید انسان باشد
ثانیا ً زنده باشد.
ثالثاً مجنی علیه باید شخصی غیر از مرتکب باشد.
رابعا قربانی باید محقون الدم باشد یعنی مهدور الدم نباشد..
رای وحدت رویه شماره ۱ ردیف ۵/۶۴ مورخه ۲/۲/۱۳۶۵ د.ع.ک: مجازات جرح عمدی با چاقو با لحاظ قانون حدود و قصاص {قانون مجازات اسلامی} تعیین میشود. مگر اینکه اقدام به چاقو کشی از مصایق جرایم دیگری نظیر عناوین مذکور در قانون حمل چاقو و انواع دیگر اسلحه سرد و اخلال در نظم و امنیت و آسایش عمومی مصوب ۱۳۳۶ باشد که در این صورت تعیین مجازات به این عنوان بلااشکال است. ضرب قابل قصاص نمی باشد. و در تایید این نظر ،نظریه شماره ۷/۹۵۲ مورخه ۳۰/۰۶/۱۳۶۲ ا.ح.ق.ق. اشعار میدارد: در ضربات عمدی که موجب سرخی یا کبودی و یا سیاهی بدن مصدوم شود قصاص قابل اعمال نیست. نظریه شماره ۷/۵۴۱۲ مورخه ۱۳۶۵/۹/۲۸ ا.ح.ق.ق. مجازات جرح با چاقو قصاص است و در صورت عدم امکان رعایت تساوی در قصاص ،مجازات آن دیه است. رای وحدت رویه ۶۷۳ مورخه ۶/۱۱/۱۳۸۳ ه.ع.د.ع.ک : تبصره ۲ ماده ۲۶۹ ق.م.ا و ماده ۶۱۴ این قانون برای مرتکبین جرایم مذکور در این مواد در صورتی که بزه های ارتکابی سبب اخلال در نظم جامعه و یا خوف شده و یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد با شرایط مندرج در هر یک از آنها مجازات تعیین کرده است و هریک از آنها مجازات تعیین کرده است و هر یک از این دو ماده صرفا جرایمی را شامل است که از آنها نام برده شده و تداخلی هم بین آدها وجود ندارد.
تصادف رانندگی حتی اگر صدمه مالی و جانی نداشته باشد و تنها منجر به آسیب جسمی شود باز هم جرم خواهد بود و راننده تقصیر کار مستحق مجازات خواهد بود. بنابراین علاوه بر جریمه‌ای که مقصر حادثه پرداخت می‌کند مجازات‌هایی از نوع حبس و جزای نقدی نیز ممکن است در انتظار این راننده باشد.
وسیله ارتکاب در این نوع جرائم که در بخش پایانی کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی آمده است «وسیله نقلیه اعم از زمینی، آبی و هوایی و نیز اعم از دوچرخه موتوردار مثل موتورسیکلت و سایر وسایل موتوری» است. بنابراین قواعد این بخش را تنها به تصادف با ماشین و موتور نکنید بلکه هر وسیله نقلیه‌ای که با قدرت موتور به پیش می‌رود تابع همین احکام است. اما در مقابل، تصادف با وسایل نقلیه بدون موتور مثل دوچرخه تابع این قوانین نمی‌شود. نکته دومی که در جرائم رانندگی منجر به آسیب بدنی باید به آن توجه کنید این است که این دسته از جرائم فقط از سوی «راننده» واقع میشود و مرتکب باید در حین عملی که عنوان رانندگی به آن صدق کند منجر این جرم شود. لازم به ذکر است که ما در حال بررسی جرائم رانندگی در بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی هستیم که حبس و جزای نقدی در پی دارد. بنابراین سرنشینان قاعدتا نمی‌توانند مرتکب این جرم شوند و به این مجازات‌ها محکوم شوند. نکته دیگری که باید به خاطر داشته باشید این است که جرائم ناشی از رانندگی جرائم مقید به نتیجه هستند و باید منتهی به یک نتیجه معین یعنی آسیب بدنی شوند. در ادامه به بررسی مصادیق مختلف این جرم و مجازات‌های آن می‌پردازیم.
بخشی از قانون مجازات اسلامی به جرائم تعزیری اختصاص دارد که در سال ۱۳۷۵ به تصویب رسیده است. با وجود تصویب قانون مجازات اسلامی جدید این بخش از قانون مجازات اسلامی بدون تغییر باقی مانده است. مواد ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی به بعد رکن قانونی جرائم تعزیری رانندگی را بیان می‌کنند. صدمات بدنی ممکن است به صورت‌های مختلفی بروز کند و شدت و ضعف داشته باشد. در ادامه به بررسی فرض‌های مختلف و مجازات آن می‌پردازیم.
- ایجاد بیماری غیرعلاج و از بین رفتن اعضا: هرگاه بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسائل نقلیه زمینی، آبی و هوایی) یا متصدی وسیله موتوری، موجب مرض جسمی‌یا دماغی که غیرقابل علاج باشد یا از بین رفتن یکی از حواس یا از کارافتادن عضوی از اعضای بدن که یکی از وظایف ضروری زندگی انسان را انجام می‌دهد یا تغییر شکل دائمی‌عضو یا صورت شخص یا سقط جنین شود مرتکب به حبس از دو ماه تا یک‌سال و به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم میشود. (ماده ۷۱۵ قانون مجازات اسلامی) باز هم باید تاکید کنیم که این فرض به وضعیتی اشاره می‌کند که تصادف رانندگی باعث مرگ نمی‌شود اما خسارت سنگین و غیرقابل جبرانی را به بار می‌‌آورد.
- نقصان، ضعف و نقص بدون از کار افتادن عضو: هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایل نقلیه زمینی، آبی و هوایی) یا متصدی وسیله موتوری موجب صدمه بدنی شود که باعث نقصان یا ضعف دائم یکی از منافع یا یکی از اعضای بدن شود یا باعث از بین رفتن قسمتی از عضو مصدوم شود، بدون آنکه عضو از کار بیفتد یا باعث وضع حمل زن قبل از موعد طبیعی شود، مرتکب به حبس از دو ماه تا ۶ ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم خواهد شد.
- هرگاه بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایل نقلیه زمینی، آبی و هوایی) یا متصدی وسیله موتوری موجب صدمه بدنی شود مرتکب به حبس از یک تا پنج ماه و پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه مصدوم محکوم میشود. این فرض مربوط به حالتی است که هیچ‌کدام از دو فرض بالا رخ نداده است و قربانی تصادف رانندگی تنها صدمه سبکی داشته باشد.
